Dit is Anne-Goaitske Breteler, út Moddergat. Nei har stúdzjes Antropology en Publyksskiednis yn Amsterdam keas se derfoar om wer werom te gean nei har bertegrûn. Anne-Goaitske is grut wurden oan de foet fan de seedyk, op in buorkerij tusken Nes en Easternijtsjerk. Hjoed de dei wennet se yn in 19e ieuwsk fiskershúske. Fanút dat húske wurket se as kultureel ûndernimmer. It leafst ferbynt se de skiednis fan it plattelân mei de hjoeddeiske minsk. Dat resultearet yn boeken, kolumns, tentoanstellingen, lêzingen en podcasts.
“De bining mei de klaaigrûn makket my in Fries. It idee dat ik wit wêr’t ik my thús fiel, jout my in grutte sekerheid. Dat komt mei troch dat oare, de stêd, dat ik sa’n seis jier lang probeare ha. Mar eins wist ik doe al dat ik myn referinsjepunt – it strúnen mei myn hûntsjes efter de seedyk – altyd nedich ha soe.
It lok yn Fryslân sit foar my yn it moetsjen fan al die ferskillende minsken yn myn deistich libben. Minsken út ferskate sosjale lagen, fan ferskate leeftiiden dy’t dochs op in lykweardige wize betsjutting helje út de omgang mei elkoar. It bliuwt myn byld fan de minsk, mei harren byld fan de wrâld, steeds wer oanskerpjen en bijstellen. Dus trochdat ik hieltyd wer prikkele wurd om saken fanút in oar perspektyf te sjen, bliuwe myn gedachten yn beweging. En dat makket my lokkich.
Ik fiel my sterk ferbûn mei de Fryske skiednis, mei de skiednis dy’t ticht by my leit. Sa no en dan letterlik ûnder myn fuotten, as ik yn it lân strún en dêr nije skerven foar myn samling argeologyske fynsten tsjinkom. It idee dat er foar my al generaasjes lang oaren op deselde grûn rûn ha, mei alle lijen en libben, wurket treastend en ferbinend. It relativearret en ynspirearret.
Fryslân betsjut foar my net sasear in ôfbakene provinsje, iets dat te meitsjen hat mei nasjionalisme as oare grinzen. It stiet foar my foar in gebiet dêr’t ik graach nochris wat djipper yn it ferline grave mei. Miskien júst omdat it noch in wat in gebiet is wêr’t noch in soad te achterheljen falt.
Frysk wêze betsjut foar my foaral in soad wat taal oanbelanget. De Fryske taal is myn memmetaal wêr’t ik my graach yn útdrukke mei. Fries wêze sjoch ik net direkt as ûnderdiel fan ydentiteit, mar ik soe it mear as in opstap sjen wolle nei hoesto dy presentearre kinst yn dizze wrâld.”
***
Dit is Anne-Goaitske Breteler, uit Moddergat. Na haar studie Antropologie en Publieksgeschiedenis in Amsterdam koos ze ervoor terug te keren naar haar geboorteplaats. Anne-Goaitske groeide op aan de voet van de zeedijk, op een boerderij tussen Nes en Oosternijkerk. Tegenwoordig woont ze in een 19e-eeuws vissershuisje. Vanuit huis werkt ze als cultureel ondernemer. Het liefst verbindt ze de geschiedenis van het platteland met de moderne mens. Dit resulteert in boeken, columns, tentoonstellingen, lezingen en podcasts.
“De letterlijke verbinding met de kleigrond maakt mij een Fries. Het idee dat ik weet waar ik me thuis voel, geeft me een grote zekerheid. Dat komt door dat andere, de stad, dat ik zo’n zes jaar heb geprobeerd. Maar eigenlijk wist ik toen al dat ik altijd mijn referentiepunt – het wandelen met mijn honden achter de zeedijk – nodig zou hebben.
Het Friese geluk ligt voor mij in het ontmoeten van al die verschillende mensen in mijn dagelijks leven. Mensen met verschillende sociale achtergronden, van verschillende leeftijden, die toch op een gelijkwaardige manier genieten van de omgang met elkaar. Het blijft mijn beeld van de mens, met hún beeld van de wereld, aanscherpen en aanpassen. Omdat ik constant gestimuleerd word om zaken vanuit een ander perspectief te bekijken, blijven mijn gedachten in beweging. En dat maakt mij heel gelukkig.
Ik voel me sterk verbonden met de Friese geschiedenis, met de geschiedenis die heel dicht bij mij ligt. Die soms letterlijk onder mijn voeten ligt, terwijl ik door de weilanden wandel en nieuwe scherven vind voor mijn verzameling archeologische vondsten. Het idee dat er al vele generaties voor mij op hetzelfde terrein hebben bewandeld, met al het lijden en leven, werkt troostend en verbindend. Het relativeert en inspireert.
Fryslân betekent voor mij niet zozeer een afgebakende provincie, of iets wat met nationalisme of met andere grenzen te maken heeft. Het vertegenwoordigt voor mij een gebied waar ik graag dieper in het verleden wil graven. Misschien komt het gewoon omdat het nog steeds een gebied is waar nog veel te achterhalen valt.
Fries zijn betekent veel voor mij, vooral als het om taal gaat. De Friese taal is mijn moedertaal, waarin ik mij graag uitdruk. Ik zie het Fries zijn niet direct als onderdeel van identiteit, maar ik zou het meer willen zien als een opstap naar hoe je jezelf in deze wereld kunt presenteren.”
