Hylke Speerstra (1936) is sjoernalist en skriuwer fan boeken as It Wrede Paradys, De Oerpolder en Testamint fan de Siel. In part fan syn oeuvre (20 Fryske titels, meast literêre non-fiksje), ferskine ek yn it Nederlânsk en Ingelsk.
“Berne yn Tsjerkwert haw ik my altyd mei Fryslân ferbûn field. Sadree ast dy earne oars op de wrâld ta wenjen setst, fielst hoe sterk dy bân is mei dyn ‘stam’. Oantinkens oan dyn bertegrûn kinne dan ûnwennigens oproppe.
In âlde Fryske immigrantefrou, dy’t op har achttjinde Fryslân ferliet en hast santich jier yn Kanada wenne, ferwurde it sa: “Foar my wie it net weilein en nim it paad werom, mar alhiel los fan it plakje dêr’t myn widze stie, bin ik nea kommen. Sa ûndergean ik Fryslân as in ferlerne leafde.”
Yn dreamen fan langstme en ûnwennigens kinne jins oantinkens hast taastber wurde. Je snuve de rook op fan rypjend hea, hearre de greidefûgels boppe alles út sjongen, sjogge de wolkeloften oer it âlde doarp driuwen.
En dan is der noch dyn memmetaal, dêr’t wy ús dreamen yn dreame. Hoefolle talen je der letter ek by leare, by it âlder wurden begjinne dy los te litten lykas de bûtenste skilen om de sipel dat dogge. De kearn bliuwt oer. It hert. En yn dat hert komme ôfskied en thúskommen eintsjebeslút byelkoar.
Foarmet dit hâldfêst oan ús komôf de identiteit fan de Friezen? Wel, nimmen hat in identiteit dy’t 100 persint oerienkomt mei dy fan oar. Mar as diel fan in mienskip foarmje wy wol ien waarme tekken.”
***
Hylke Speerstra (1936) is journalist en schrijver van boeken als Het Wrede Paradijs, De Oerpolder en Testament van de Ziel. Een deel van zijn oeuvre (20 Friese titels, voornamelijk literaire non-fictie) verscheen ook in het Nederlands en Engels.
“Geboren in het dorpje Tjerkwerd heb ik me altijd met Fryslân verbonden gevoeld. Pas wanneer je voorgoed je geboortegrond vaarwelzegt, besef je hoe sterk de band is met je ‘stam’. Uit je herinneringen aan ‘thuis’ ontstaan weemoedige verlangens, die kunnen uitmonden in heimwee.
Een oude Friezin die op haar achttiende naar Canada emigreerde en daar bijna zeventig jaar woonde, vertelde me dit: “Het was me niet gegeven ooit terug te keren, maar van de plek waarop mijn wieg heeft gestaan ben ik nooit losgekomen. Zo voelt Fryslân voor mij als een verloren liefde.”
In dromen vol heimwee kunnen herinneringen bijna tastbaar worden. Je ruikt de hooilanden van toen, hoort het lied van de weidevogels, ziet de wolkenluchten over je oude dorp drijven.
En dan is er nog je moedertaal. Dat is de taal waarin je je dromen droomt. Hoeveel talen je er later ook bij leert, bij het ouder worden beginnen de bijgeleerde talen los te laten zoals de buitenste schillen van een ui. De kern blijft over. Het hart. En daarin komen afscheid en thuiskomen uiteindelijk bij elkaar.
Vormt dit houvast aan onze komaf de identiteit van de Friezen? Welaan, niemand heeft een identiteit die voor honderd procent samenvalt met die van anderen. Maar als samenleving vormen we wel een warme lappendeken.”
